Biến đổi khí hậu và tác động đến dịch tễ sốt xuất huyết Dengue tại Việt Nam
Biến đổi khí hậu đang ngày càng trở thành một vấn đề toàn cầu, ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực trong đời sống, đặc biệt là sức khỏe cộng đồng. Tại Việt Nam, sốt xuất huyết Dengue đã trở thành một trong những dịch bệnh đáng lo ngại, với sự gia tăng không ngừng về số ca mắc và phạm vi lây lan. Chuyên gia cho rằng biến đổi khí hậu chính là một trong những nguyên nhân chính khiến dịch bệnh này trở nên phức tạp và khó kiểm soát.
1. Nguyên nhân chính khiến dịch sốt xuất huyết gia tăng
Biến đổi khí hậu đang tác động mạnh mẽ đến dịch tễ sốt xuất huyết tại Việt Nam. Các thay đổi về nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa và xâm nhập mặn tạo ra môi trường lý tưởng cho muỗi vằn Aedes aegypti, tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết. Điều này không chỉ làm gia tăng số ca mắc bệnh mà còn khiến dịch bệnh lan rộng và xuất hiện quanh năm, không chỉ trong mùa mưa như trước.
1.1 Nhiệt độ và độ ẩm gia tăng tạo điều kiện cho muỗi phát triển
Sự gia tăng nhiệt độ và độ ẩm là điều kiện lý tưởng để muỗi vằn sinh sôi và phát triển. Mưa trái mùa và lũ lụt kéo dài trong mùa khô càng làm cho môi trường sống của muỗi thuận lợi hơn, dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng của dịch sốt xuất huyết. Các tỉnh miền Nam như Đồng bằng sông Cửu Long, nơi trước đây chỉ ghi nhận dịch bệnh trong mùa mưa, nay lại chứng kiến sự gia tăng ca mắc ngay cả trong mùa khô.
1.2 Sự thay đổi thời tiết và xâm nhập mặn
Ngoài nhiệt độ và độ ẩm, hiện tượng xâm nhập mặn cũng đang gây ra vấn đề nghiêm trọng. Khi nước ngọt khan hiếm, người dân buộc phải tích trữ nước, tạo ra môi trường lý tưởng cho muỗi sinh sản. Đồng thời, các hiện tượng mưa trái mùa và ngập lụt ở các khu vực như Tây Hòa, Phú Yên vào đầu năm 2025 đã tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi vằn phát triển mạnh mẽ.
2. Dịch sốt xuất huyết Dengue tại Việt Nam gia tăng và mở rộng phạm vi
Sự gia tăng dịch sốt xuất huyết Dengue tại Việt Nam không chỉ diễn ra ở miền Nam mà còn lan rộng ra các khu vực khác như miền Trung, Tây Nguyên và miền Bắc. Dưới đây là một số yếu tố dẫn đến sự gia tăng mạnh mẽ của dịch bệnh.
Trong năm 2024, miền Nam vẫn chiếm tỷ lệ lớn với 41% trong tổng số 141.000 ca mắc trên toàn quốc. Tuy nhiên, dịch bệnh đã lan rộng ra miền Trung và Tây Nguyên, khiến các khu vực này trở thành điểm nóng mới về sốt xuất huyết. Các tỉnh miền núi phía Bắc như Sơn La, Tuyên Quang và Lào Cai cũng đã ghi nhận những ca mắc đầu tiên, làm gia tăng lo ngại về sự lây lan của dịch bệnh.
Trước đây, miền Bắc ít chịu ảnh hưởng của dịch sốt xuất huyết. Tuy nhiên, với sự thay đổi của khí hậu, mùa đông ngắn hơn, mùa hè kéo dài hơn, nhiệt độ tăng cao đã tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi vằn phát triển. Hà Nội, với kỷ lục 36.795 ca mắc vào năm 2023, đã trở thành một điểm nóng về dịch bệnh. Mặc dù đang trong mùa đông năm 2025, Hà Nội vẫn ghi nhận 137 ca, cho thấy sự gia tăng bất thường của dịch bệnh.
Trong năm 2024, miền Nam vẫn chiếm tỷ lệ lớn với 41% trong tổng số 141.000 ca mắc trên toàn quốc. Tuy nhiên, dịch bệnh đã lan rộng ra miền Trung và Tây Nguyên, khiến các khu vực này trở thành điểm nóng mới về sốt xuất huyết. Các tỉnh miền núi phía Bắc như Sơn La, Tuyên Quang và Lào Cai cũng đã ghi nhận những ca mắc đầu tiên, làm gia tăng lo ngại về sự lây lan của dịch bệnh.
Trước đây, miền Bắc ít chịu ảnh hưởng của dịch sốt xuất huyết. Tuy nhiên, với sự thay đổi của khí hậu, mùa đông ngắn hơn, mùa hè kéo dài hơn, nhiệt độ tăng cao đã tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi vằn phát triển. Hà Nội, với kỷ lục 36.795 ca mắc vào năm 2023, đã trở thành một điểm nóng về dịch bệnh. Mặc dù đang trong mùa đông năm 2025, Hà Nội vẫn ghi nhận 137 ca, cho thấy sự gia tăng bất thường của dịch bệnh.
3. Các yếu tố tác động đến sự gia tăng dịch sốt xuất huyết Dengue
Biến đổi khí hậu không chỉ làm gia tăng nhiệt độ mà còn tạo ra những điều kiện thời tiết cực đoan làm gia tăng sự phát triển của muỗi vằn Aedes. Bên cạnh đó, những yếu tố sau đây cũng góp phần làm tăng số ca mắc bệnh.
Mưa trái mùa và ngập lụt kéo dài
Mưa trái mùa và ngập lụt kéo dài là nguyên nhân chính khiến muỗi sinh sôi và phát triển. Các khu vực bị ngập lụt trở thành môi trường lý tưởng cho muỗi sinh sản, dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng của dịch bệnh.
Tác động của xâm nhập mặn và hạn hán
Xâm nhập mặn và hạn hán cũng làm gia tăng sự sinh sôi của muỗi vằn. Khi nước ngọt bị khan hiếm, người dân phải tích trữ nước, tạo ra điều kiện thuận lợi cho muỗi phát triển, từ đó dẫn đến sự gia tăng của dịch sốt xuất huyết.
Mưa trái mùa và ngập lụt kéo dài
Mưa trái mùa và ngập lụt kéo dài là nguyên nhân chính khiến muỗi sinh sôi và phát triển. Các khu vực bị ngập lụt trở thành môi trường lý tưởng cho muỗi sinh sản, dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng của dịch bệnh.
Tác động của xâm nhập mặn và hạn hán
Xâm nhập mặn và hạn hán cũng làm gia tăng sự sinh sôi của muỗi vằn. Khi nước ngọt bị khan hiếm, người dân phải tích trữ nước, tạo ra điều kiện thuận lợi cho muỗi phát triển, từ đó dẫn đến sự gia tăng của dịch sốt xuất huyết.
4. Các giải pháp phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh
Để đối phó với dịch sốt xuất huyết Dengue, cần triển khai một loạt các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Dưới đây là các giải pháp cần thiết để ngăn ngừa và kiểm soát dịch bệnh.
Tiêm vaccine sốt xuất huyết
Vaccine sốt xuất huyết đang được triển khai tại Việt Nam, được kỳ vọng là biện pháp hiệu quả giúp giảm nguy cơ bùng phát dịch bệnh. Vaccine sẽ giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh và hạn chế ca bệnh nặng, đồng thời giảm tải áp lực cho hệ thống y tế.
Tiêm vaccine sốt xuất huyết
Vaccine sốt xuất huyết đang được triển khai tại Việt Nam, được kỳ vọng là biện pháp hiệu quả giúp giảm nguy cơ bùng phát dịch bệnh. Vaccine sẽ giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh và hạn chế ca bệnh nặng, đồng thời giảm tải áp lực cho hệ thống y tế.
Vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết là một giải pháp hiệu quả và an toàn trong việc phòng chống bệnh
Phòng chống muỗi và kiểm soát véc tơ truyền bệnh
Bên cạnh vaccine, việc phòng chống muỗi và kiểm soát véc tơ truyền bệnh là cực kỳ quan trọng. Cần thực hiện các biện pháp diệt muỗi, loại bỏ các vật chứa nước đọng và vệ sinh môi trường sống để ngăn chặn sự sinh sản của muỗi.
Tuyên truyền và nâng cao ý thức cộng đồng
Tuyên truyền nâng cao ý thức cộng đồng về việc phòng chống sốt xuất huyết là yếu tố quan trọng giúp ngăn ngừa dịch bệnh. Người dân cần được hướng dẫn về cách diệt muỗi, bảo vệ bản thân khỏi muỗi đốt và duy trì vệ sinh môi trường sống sạch sẽ.
Biến đổi khí hậu đang trở thành nguyên nhân chính làm gia tăng dịch sốt xuất huyết Dengue tại Việt Nam. Sự thay đổi về thời tiết, đặc biệt là mưa trái mùa, ngập lụt và xâm nhập mặn, đã tạo ra điều kiện lý tưởng cho muỗi phát triển, từ đó làm gia tăng số ca mắc bệnh.
Mặc dù vaccine sốt xuất huyết đã được triển khai và có hiệu quả, nhưng để phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh, cần có một chiến lược tổng thể kết hợp giữa tiêm chủng, phòng chống muỗi và giữ gìn vệ sinh môi trường. Với sự chung tay của cộng đồng, chúng ta có thể kiểm soát và giảm thiểu tác động của dịch sốt xuất huyết.
